مهندسی مکانیک گرایش ساخت تولید

مهندسی مکانیک گرایش ساخت و تولید

هدف تربیت کارشناسانی است که با به کاربردن تکنولوژی مربوط به ابزارسازی، ریخته‌گری ، جوشکاری، فرم دادن فلزات ، طرح کارگاه یا کارخانه‌های تولیدی آماده کار در زمینه ساخت و تولید ماشین‌آلات صنایع (کشاورزی ، نظامی، ماشین‌سازی، ابزارسازی ، خودروسازی و ... ) باشند. فارغ‌التحصیلان این دوره قادر خواهند بود در صنایعی مانند ماشین‌سازی، ابزارسازی، خودروسازی ، صنایع کشاورزی، صنایع هوایی و تسلیحاتی به ساخت و تولیدی ماشین‌آلات، طراحی کارگاه و یا کارخانه تولیدی بپردازند و نظارت و بهره‌برداری و اجرای صحیح طرحها را عهده‌دار شوند. داوطلبان این رشته باید در دروس ریاضی، فیزیک و مکانیک از آگاهی کافی برخوردار باشند. دروس این دروه شامل مطالبی در مورد نحوه تولید، طراحی قالبهای پرس، طراحی قید و بندها، کار و برنامه‌ریزی با ماشینهای اتوماتیک، اصول کلی و نحوه کار با ماشینهای دستی و تعمیر و نصب تمام سرویسهای صنعتی می باشد و درصد نسبتا بالایی از آنها به صورت عملی ارائه می‌گردد. داوطلب باید سالم باشد تا بتواند کارهای کارگاهی را به خوبی انجام دهد و استعداد کارهای فنی را داشته باشد. با توجه به خودکفایی صنایع کشور این رشته دارای بازار کار خوبی است.

شکل دهی چرخشی

اگربخواهیم فرآیند شکل دهی چرخشی را به اجمال تعریف کنیم باید گفت که در این فرآیند مواد اولیه به صورت ورق یا قطعه از پیش شکل دهی می باشد که بین قالب وابزار شکل دهی با استفاده از ترکیب نیرو وچرخش تحت فشار قرار گرفته واشکال توخالی با محور تقارن وبدون درز قابل تولید می باشد. در این فرآیند قطعه کار در ناحیه بین قالب دوار وابزار شکل دهی (غلتک) که به صورت محوری یا محوری – شعاعی، با توجه به نوع فرآیند که توضیح داده خواهد شد، به صورت تک نقطه ای در محل تماس تغییر شکل دائمی ایجاد می کند. با این روش قطعاتی به اشکال مخروطی، لوله ای، استوانه ای و یا ترکیبی از اینها که توخالی می باشند؛ ساخته می شوند.شکل دهی چرخشی به عنوان فرآیندی اقتصادی با توجه به هزینه بر بودن پرسکاری ویا کشش عمیق از لحاظ ابزار وقالب جایگزین خوب ومناسبی در تولید محدود ومشخص قطعات مطرح می شود، که در نتیجه برای تست قطعه ای قبل از تولید انبوه، از این روش برای ساخت نمونه اولیه استفاده می شود.روش های شکل دهی چرخشی به دو دسته اصلی تفکیک پذیر می باشد ؛ دستی و ماشینی. در روش دستی نیروی تغییر شکل توسط اپراتور اعمال می شود ولی در نوع ماشینی نیروی تغییر شکل از طریق نیروهای مکانیکی اعمال می گردد که به آن شکل دهی چرخشی قدرتی نیز گفته می شود

مهندسی معکوس

طی سالهای اخیر مقوله ای چون توسعه بازار و صادرات ازجمله مواردی بوده که بزرگترین دغدغه خاطر مدیران ارشد سازمانهای مهندسی و تولیدی را به خود اختصاص داده است. سوالی که همیشه مطرح بوده، این است که چگونه می توان درکوتاهترین زمان فاصله خودرا با کشورهای پیشرفته کاهش داد و در بازرگانی جهانی سهم مناسبی داشت؟ بررسی کشورهایی که مانند کشور ما فناوری را به مرور زمان به دست نیاورده و در مقطعی از زمان سعی در احاطه یافتن بر آن داشته اند، نشان می دهد که در اولین گام، اقدام به استفاده گسترده از روش مهندسی معکوس جهت درک اولیه محصولات و سپس ساخت و ارتقای آنها باتوجه به نیازهای خود روش مناسبی است. اشاعه ونظارت برحسن اجرای فرایند سیستماتیک مهندسی معکوس و به کارگیری ابزارها و تکنیک های مهندسی در این فرایند نیز می تواند تاثیر بسزایی در دستیابی به دانش فنی محصولات تولیدی (که اکنون به دلیل عدم به کارگیری به صورت سیستماتیک، محقق نشده) درکمترین زمان و با حداقل هزینه، داشته باشد.
در این مقاله ضمن بیان استراتژی های مختلف فناوری، جایگاه تحقیق و توسعه در دستیابی به آنها و سپس انتخاب استراتژی مهندسی معکوس به عنوان یک راه مناسب پیشرفت برای کشورهای درحال توسعه، متدولوژی این سیستم به صورت خلاصه ارائه شده است. 

بی شک شناخت محصول و درک عوامل موثر در مشخصه های آن، اولین پیش نیاز بهبود کیفیت و نوآوری است که لازمه آن درک مهندسی از مبانی عملکردی قطعه است.

مهندسی معکوس برای بازیابی و تشخیص اجزای متشکله یک محصول بویژه در صورت عدم دسترسی به طراحی اولیه کاربرد داشته و برای نگهداری، گسترش و توسعه امکانات موجود و مهندسی مجدد (RE-ENGINEERING) مورداستفاده قرار می گیرد.

این روش ، روش پذیرفته ای برای کشورهای درحال توسعه به شمار می رود. در این فرایند ابتدا میزان کمبود اطلاعات فنی برای پشتیبانی از تولید یک محصول معین می شود. سپس با انجام یک کار تیمی منسجم، متشکل از متخصصان و محققان رشته های مختلف علوم پایه به همراه مدیریت و سازماندهی مناسب تشکیلات تحقیقاتی و توسعه ای (R&D) سعی می شود مدارک و نقشه های خاص طراحی محصول به دست آید. با درنظر گرفتن مشخصات، هدف و شرایط طراحی محصول، استانداردهای ملی و رایج و همچنین پوشش دادن نقاط مجهول و ناشناخته سعی می شود مراحل نمونه سازی و نیمه صنعتی و در صورت لزوم ساخت و تولید محصول، انجام گردد.

فعالیتهای تحقیق و توسعه به مفهوم عام همیشه دو محصول را به همراه داشته است: یکی دانش و معلومات و دیگری فناوری و فن. نقش فعالیتهای تحقیق و توسعه در ایجاد فناوری تاحدی است که اندیشمندان گفته اند فناوری محصولی است که درکارخانجات تحقیق و توسعه تولید شده است.

مهندسی همزمان

مهندسی همزمان، نوعی روش طراحی برای توسعه محصولات و ساخت آنهاست که فرایندها را نیز به‌طور همزمان در نظر می‌گیرد. این روش بر شالوده کار تیمی و استفاده از برخی تکنیک‌های کاری بنا شده و کارایی سازمان را افزایش می‌دهد. در این روش، با استفاده از تیم‌های چند تخصصی می‌توان تفکر مفهومی، طراحی محصول و برنامه‌ریزی تولید را همزمان انجام داد. هدف این روش، ملزم کردن افراد به در نظر گرفتن تمام عوامل چرخه عمر محصول شامل نیازهای مشتری و تأمین‌کنندگان نظیر؛ عملکرد، کیفیت، هزینه، برنامه اجرایی، تعمیر و نگهداری، از همان ابتدای کار است.

تاریخچه:

    سال1990: مطرح گردید . این فرآیند در سازمان ها به عناوین دیگری چون مهندسی توآْم، مهندسی چرخه عمر، مهندسی موازی، رویکرد تیمی میان رشته ای و تئسعه یکپارجه فرآیند و محصول نیز شناخته می شود.

    سال 1995: بالینگر زمان ورود محصول به بازار را به عنوان یک عنصر اساسی برای بقاء و سودآوری محصول در بازار مطرح کرد. وی بیان نمود که شرکت های موفق باید به کوتاه کردن فرایند مفهومسازی تا معرفی محصول به بازار توجه نموده و سعی کنند ضمن کنترل زمان تکوین محصول جزو اولین شرکت هایی باشندکه محصول جدیدی رابه بازار معرفی میکنند.

دو اصطلاح مهندسی همزمان1 و مهندسی موازی2، هنوز در صنعت کاربرد دارند، اما با انتخاب نام Concurrent Engineering توسط وزارت دفاع امریکا، این نامگذاری به‌تدریج بر نامگذاری‌های دیگر غالب شده است (در این مقاله، مهندسی همزمان معادل همین روش انتخاب شده است). با توجه به اینکه امروزه رقابت جهانی در ارائه محصول جدید بسیار فشرده است، زمان ارائه محصول به بازار وجه تمایز بسیار مهمی بین شرکت‌های موفق و ناموفق است. شرکت‌های موفق یاد می‌گیرند که چگونه زمان و استفاده از پیشرفت‌های تکنولوژی را مدیریت کنند. مهندسی همزمان، یکی از پیشرفت‌های ملموس در این زمینه بوده و به عنوان تکنیکی بسیار موفق تکامل یافته است. در این تکنیک، مهندسی طراحی محصول و مهندسی طراحی فرایند به‌طور همزمان اجرا می‌شوند. مهندسی طراحی محصول، محصول نهایی را به صورت دستورالعمل‌های مهندسی (مدل‌های هندسی و مشخصات مواد) تعریف و تعیین می‌کند. این دستورالعمل‌ها آنچه را که قسمت خرید باید تهیه کند و نیز آنچه را که قسمت ساخت باید تولید و مونتاژ کند، شامل می‌شوند. مهندسی طراحی فرایند، فرایندهایی را تعیین می‌کند که ضمن بیان آرایش ماشین‌آلات و ایستگاه‌های کاری، نشان می‌دهد محصول مورد نظر چگونه باید ساخته و مونتاژ شود.

مهندسی ساخت تولید

بخش اول : دروس مشترک با سایر گرایش های مهندسی مکانیک 

نوجه : هر قسمت شامل 30 عدد سئوال می باشد یعنی مجموعا ً 150 سئوال در این بخش . 

1 – زبان عمومی و تخصصی با ضریب 1 
2 – ریاضی ( شامل ریاضی 1 و 2 ، معادلات دیفرانسیل و ریاضیات مهندسی ) با ضریب 2 
3 – جامدات ( شامل استاتیک ، مقاومت مصالح و طراحی اجزاء ) با ضریب 2 
4 – سیالات ( شامل انتقال حرارت ، ترمودینامیک و سیالات ) با ضریب 1 
5 – دینامیک ( شامل دینامیک ، کنترل ، دینامیک ماشین و ارتعاشات ) با ضریب 1 


بخش دوم : دروس تخصصی گرایش مهندسی مکانیک ساخت و تولید 

توجه : 
الف ) تعداد 30 عدد سؤال می باشد . 
ب ) تمام ضرایب دروس تخصصی در کنکور کارشناسی ارشد مکانیک 4 می باشد . 
ج ) تعداد سئوالات برای هر قسمت مشخص نیست و همچنین با توجه به کنکور های گذشته  نوسانات بسیاری دارد 
د ) برای منابع درسی لازم به ذکر است که علاوه بر منابع ذکر شده در زیر ، 

جزوات اساتید دانشگاههای زیر از تمام منابع مهمتر می باشد : 
دانشگاه صنعتی امیر کبیر ، دانشگاه صنعتی اصفهان ، دانشگاه صنعتی سهند تبریز و دانشگاه مازندران 
ه ) متاسفانه بیشتر منابع به زبان اصلی (انگلیسی) می باشد، 

ولی خوشبختانه اخیرا ً انتشارات نشر طراح اقدام به ترجمه برخی از این منابع کرده است . 

1 – سیستم های اندازه گیری 
منابع : (1) کتابی به همین نام ازانتشارات نشر طراح منتشر شده است ( دو نوع کتاب مختلف ).

(2) کتاب زبان اصلیMetrology For Engineers  نوشته J.F.W.Galyerو C.R.Shotbolt

جزوه دکتر حریرپوش

2 – اونیور سال عمومی ( ماشین افزار ) 
منبع : کتاب زبان اصلی Technology Of Machine Tools

جزوه رازفر 

3 – توانایی ماشینکاری 
منبع : کتاب درسی به همین نام نوشته دکتر محمدرضا رازفر از انتشارات دانشگاه صنعتی 
امیر کبیر 
4 – متالورژی (علم مواد) 
منبع : کتابی با عنوان « علم مواد » نوشته دکتر تویسرکانی از انتشارات دانشگاه 
صنعتی اصفهان. 
در ضمن کتاب های دیگری نیز در این زمینه وجود دارد از جمله : کتاب متالورژی حرارتی 
اونر که البته به زبان فارسی نیز ترجمه شده است و همچنین کتاب علم مواد و عملیات 
حرارتی نوشته دکتر گلعذار. 
5 – عملیات حرارتی 
منبع : منابع ذکر شده در بخش متالورژی جوابگوی این قسمت در آزمون کارشناسی ارشد می 
باشد . 
6 – جوشکاری تخصصی 
بهترین منبع « جزوه ی درسی دکتر ستاری فر عضو هیات علمی دانشگاه امیر کبیر» می باشد . 

7- ماشین های CNC
انتشارات نشر طراح ، کیومرث ، فدک و دانشگاه علم و صنعت ایران چندین کتاب مختلف با 
عنوان های مشابه در این زمینه منتشر کرده است . 
8 – قید و بند (جیگ و فیکسچر) 
منابع :

(1) کتاب قید و بست ها نوشته P.H.Joshi
که انتشارات دانشگاه علم و صنعت آن را به زبان فارسی ترجمه کرده است. 
(2) انتشارات نشر طراح کتابی با عنوان جیگ و فیکسچر دراین زمینه منتشر کرده است . 
9 – قالب های پرس 
منبع اصلی جزوه دکتر ملایی
انتشارات نشر طراح کتابی با عنوان مشابه در این زمینه منتشر کرده است . 
10 – هیدرولیک و پنو ماتیک 
منابع :

(1) کتاب نوشته «دکتر رضاعی» عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیر کبیر 
(2) کتابی با همین عنوان از انتشارات نشر طراح 
11 – روش های تولید مخصوص 
منابع :

(1) کتابی با عنوان «روش های ماشینکاری مدرن» از انتشارات نشر طراح 
(2) جزوه ی درسی دکتر عبداله عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیر کبیر 
12 – مدیریت تولید